Yusuf Yavuz

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın çıkardığı düzenlemeyle işlenmeyen arazilerin kiraya verilmesinin önünü açan yönetmeliğe karşı açılan davaya bakan Danıştay 10. Dairesi, yönetmeliği Anayasaya aykırı olduğuna hükmetti. Çiftçiler Sendikası’nın açtığı davada Tarım ve Orman Bakanlığı’nın çıkardığı yönetmeliğin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’na da aykırı olduğuna hükmeden Danıştay, yönetmeliğin kanunla ulaşılmak istenen amacı aşacak şekilde ölçülülük ilkesini ihlal ederek sınırlamalar getirdiğini belirterek dosyanın Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi. Davanın Avukatı Dr. Fevzi Özlüer, “Çiftçilerin rızası olmaksızın toprağın kiraya verilmesi kabul edilemez. Tarım politikası, köylünün toprağıyla bağını koparmak değil, onu güçlendirmek üzerine kurulmalıdır. Gıda güvenliği, şirketlere devredilen arazilerle değil, köylünün emeğiyle üretime devam etmesiyle sağlanır. Anayasa Mahkemesi’nden beklentimiz, Danıştay’ın da işaret ettiği bu açık Anayasa ihlallerini gözeterek düzenlemeyi iptal etmesidir” dedi. 

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı ‘İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik’, 22 Ağustos 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Yapılan düzenlemenin çiftçilerin toprağını gasp etmek anlamına geldiğini ve Anayasaya aykırı olduğunu savunan Çiftçiler Sendikası, Yönetmeliğin tamamının iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle dava açtı.

DANIŞTAY, YÖNETMELİĞİ ANAYASAYA AYKIRI BULDU

Davayı gören Danıştay 10. Dairesi, Tarım ve Orman Bakanlığı’na karşı açılan davada Çiftçiler Sendikası’nı haklı bularak düzenlemenin Anayasaya aykırı olduğunu belirterek dosyanın Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi.

Danıştay kararının sonuç bölümü
 

‘SEZON’ İFADESİ DÜZENLEMEYİ UYGULANAMAZ KILIYOR

Yasal düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olması gerektiğinin altı çizilen Danıştay’ın kararında, “2. fıkrada tarım arazilerinin sezonluk olarak kiraya verileceği belirtilmişken, 6. fıkrada kira sözleşmesinin süresinin belirlenmesi hususunun Yönetmeliğe bırakılmasıyla, kanunun kendi metni içerisinde çelişki arz ettiği, sezonun, mevsime ve yöreye göre değiştiği, bir sezonda birden çok ekim olabileceği dikkate alındığında, kira sözleşmesinin süresine ilişkin madde metninde yer verilen ‘sezon’ belirlemesinin, düzenlemeyi uygulanamaz kıldığı görülmektedir” denildi.

Yönetmelik 22 Ağustos 2024'de yürürlüğe girmişti

DANIŞTAY’DAN ANAYASA VE KUKUK DEVLETİ HATIRLATMASI

Düzenlemenin mülkiyet hakkı ile sözleşme özgürlüğünün özüne dokunup, kullanılmasını imkansız kıldığı yada ciddi surette engellediği görüşüne yer verilen kararda, “Kanunla ulaşılmak istenilen amacı aşacak ve ölçülülük ilkesini ihlal edecek şekilde sınırlamalar getirdiği, öte yandan, yasama yetkisinin devredilmezliğine, hukuki belirlilik ve hak arama hürriyetini de ihlal ettiği anlaşıldığından, anılan düzenlemenin, Anayasa’nın 7., 13., 35. 36. ve 48. maddelerine aykırı olduğu sonucuna varılmaktadır. Anayasa Mahkemesi kararlarında da belirtildiği üzere, hukuk devleti, insan haklarına saygı gösteren, bu hakları koruyucu adaletli bir hukuk düzeni kurup sürdürmekle kendisini yükümlü sayan, bütün etkinliklerinde hukuka ve anayasaya uyan, işlem ve eylemleri bağımsız yargının denetimine bağlı olan devlet olup; Anayasanın 7., 13. 35., 36. ve 48.  maddelerine aykırı olduğu değerlendirilen itiraz konusu düzenlemenin, bu haliyle Anayasanın 2. maddesine de aykırılık teşkil edeceği tabiidir” ifadelerine yer verildi. 

DOSYANIN ANAYASA MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİNE KARAR VERİLDİ

Yönetmeliğin, 7442 sayılı Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 37. maddesiyle,  5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun ilgili maddelerinin yanı sıra Anayasaya aykırı olduğu kanısına ulaşıldığı kaydedilen Danıştay 10. Dairesi, oy çokluğu ile alınan kararda, dosyanın Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verdi.

AV. ÖZLÜER: ÇİFTÇİLERİN İTİRAZLARININ HAKLILIĞI ORTAYA KONDU

Kararı değerlendiren Çiftçiler Sendikası’nın Avukat Dr. Fevzi Özlüer, “Bu karar, köylü ve çiftçilerin yıllardır dile getirdiği ‘topraklarımız üzerindeki tasarruf hakkı elimizden alınıyor’ itirazlarının haklılığını yargı önünde de ortaya koymuştur” dedi.
 

‘ÇİFTÇİ DEVRE DIŞI, İDAREYE SINIRSIZ VE KEYFİ YETKİ’

Yönetmelik ve kanun hükümleri ile ilgili; İki yıl işlenmeyen tarım arazilerinin Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından malikinin rızası aranmaksızın kiraya verilmesini, Kira bedelinin ve kiracının idarece belirlenmesini, Arazi malikinin kendi toprağı üzerinde sözleşme tarafı olmaktan çıkarılmasının öngörüldüğünü dava dilekçesinde vurguladıklarını dile getiren Özlüer, şunları söyledi: “Bu düzenleme açıkça; Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkını, 36. maddesinde yer alan hak arama özgürlüğünü, 48. maddesinde güvence altına alınan sözleşme hürriyetini, Hukuk devleti ilkesini ve ölçülülük ilkesini ihlal etmektedir. Danıştay kararında da belirtildiği üzere, Yönetmelik ve kanun değişikliği çiftçiyi tamamen devre dışı bırakmakta, idareye sınırsız ve keyfi takdir yetkisi tanımakta ve mülkiyet hakkının özüne dokunmaktadır.
 

Av. Dr. Fevzi Özlüer, Danıştay kararını değerlendirdi

‘AYM’DEN BEKLENTİMİZ DÜZENLEMENİN İPTAL EDİLMESİ’

Bu karar, köylü ve çiftçilerin yıllardır dile getirdiği “topraklarımız üzerindeki tasarruf hakkı elimizden alınıyor” itirazlarının haklılığını yargı önünde de ortaya koymuştur. Çiftçiler Sendikası olarak, şunu bir kez daha ifade ediyoruz: Çiftçilerin rızası olmaksızın toprağın kiraya verilmesi kabul edilemez. Tarım politikası, köylünün toprağıyla bağını koparmak değil, onu güçlendirmek üzerine kurulmalıdır. Gıda güvenliği, şirketlere devredilen arazilerle değil, köylünün emeğiyle üretime devam etmesiyle sağlanır. Anayasa Mahkemesi’nden beklentimiz, Danıştay’ın da işaret ettiği bu açık Anayasa ihlallerini gözeterek düzenlemeyi iptal etmesidir.”