Yeşim Tütün

Papa’nın Türkiye’ye — özellikle de İznik’e  gelişi kapıda. Hükümet “sıradan ziyaret” diyor, bazıları “tarihi anma” diye cilalıyor.
Ama kusura bakmayın: Bu işte sıradanlık da yok, masumiyet de yok.
Ziyaret, Birinci İznik Konsili’nin 1700. yıl dönümüne denk geliyor; Türkiye’nin yıllardır titizlikle çizdiği çizginin üstünden silindir gibi geçen bir hamle.

İznik’in Tarihî Önemi

İznik, 325 yılında düzenlenen Birinci Konsil ile Hristiyanlığın kurucu toplantısına ev sahipliği yapmış, iman, dogma ve kilise birliği kararlarının alındığı kutsal bir şehir.
Bu yüzden Papa’nın ziyareti sadece diplomatik bir jest değil, Hristiyanlık tarihinde sembolik bir dönüm noktasının yeniden sahnelenmesi anlamına geliyor.
Ve maalesef, sahneyi kuran Türkiye değil.

Ekümeniklik Algısı: Fiilen Tanınmanın Başlangıcı mı?

Devlet “tanımıyoruz” diyor; fakat dünya başka bir şey görüyor:
Papa, Patrik ve İznik. Bu kareyi dünya böyle okuyor: “Ekümeniklik fiilen kabul edildi.”
Biz tanımadıkça değil, onlar fotoğrafı servis ettikçe gerçek şekilleniyor.

Türkiye’nin İç Dengelerinin Çatırdaması

Türk Ortodoks Cemaati’nden milliyetçi çevrelere kadar birçok kesim tepki gösteriyor: “Bu neyin ödünü?”
Haklılar. Asırlık devlet politikası bir çırpıda esnetilmez. Ama hükümet, hoşgörü ambalajı ile geçiştirmeye çalışıyor.

İznik’in Batı Anlatısına Peşkeş Çekilmesi

Bugün Batı basını: “Papa, Hristiyanlığın kurucu şehrini ziyaret ediyor.”
Sahi, İznik kimin? Toprağı bizim, tarih anlatısı bizim. Ama sahneyi onlar kuruyor, biz izliyoruz.

Fener’in Uluslararası Konumunun Altın Tepside Sunulması

Patrik Bartholomeos yıllardır görünürlük arıyor. Papa ile aynı kare, onun için jackpot; Türkiye için risk.
Bugün sembolik olan, yarın gelenek haline gelir.

Dışarıya Verilen Mesaj: Türkiye Esniyor

Diplomaside niyet değil, görüntü konuşur. Görüntü: “Türkiye yıllardır kapalı tuttuğu kapıyı biraz araladı.”
Algı bir kere yerleşti mi, kimseye anlatamazsın “biz bir şey kabul etmedik” diye.

Kültürel Egemenlik: Sahne Bizim, Başrol Başkasının

İznik bizim; başrol başkasında. Sahneyi hazırlıyoruz, oyun başkasının elinde.
100 yıldır egemenliği korumaya çalıştık, ama bu adım ile perdeyi teslim ediyoruz.

Bölgesel Gerilimler

Ortodoks dünyası karışık: Rusya, Sırbistan, Gürcistan… Papa–Fener yan yana, Türkiye tam ortada.

Papa’nın İznik ziyareti, Birinci Konsil’in 1700. yıldönümünde, Türkiye’nin kültürel ve diplomatik ağırlığının hiçe sayıldığı bir sahneye dönüşüyor.
Fotoğrafta figüran olan ülke, diplomatik sahnede söz sahibi olamaz.

Soru basit: Bu ülke kendi tarihinin sahibi mi, yoksa sadece seyircisi mi?