Kemer’de İdyros antik kentine 900 yataklı otel tehdidi!

Yusuf Yavuz Antalya’nın Kemer ilçesindeki İdyros antik kentinin bulunduğu bölgede 900 yataklı otel yapılmak isteniyor. Bölgedeki sivil toplum kuruluşları, koruma örgütleri ve meslek odaları ortak bir açıklama yaparak henüz sınırları tam olarak belirlenmeyen antik kenti tehdit eden projenin durdurulmasını talep etti. Geçmişte Fransız tatil köyünün bulunduğu koyda, arazinin kullanım hakkını alan Özak Gayrimenkul tarafından ÇED süreci başlatılmadan ve ruhsat alınmadan iş makinalarının Ayışığı Koyuna bitişik olan 1086 nolu orman parseline girerek çalışma başlattığı öne sürülürken konuyla ilgili Kemer Kaymakamlığı’na şikayet başvurusu yapılacağı belirtildi.  Antalya’nın Kemer ilçesinde, Ayışığı koyunun güney batısında yer alan 1086 nolu orman parseli, Nisan 2023’te Özak Gayrimenkul şirketine tahsis edildi. Daha önce bu bölgede Antalya’nın ilk tatil köyü olarak bilinen Fransız Tatil Köyü (Clup Med) bulunuyordu. 293 BİN M2’LİK ORMAN ARAZİSİ 2068’E KADAR ÖZAK GYO’NUN Turizim tahsisli olan 293 bin 500 m2’lik arazinin kullanım süresi dolunca, tahsil süresi uzatılarak üs kullanım hakkı 17 Aralık 2068 tarihine kadar Özak Gayrimenkul şirketinin oldu. Bu arazide beş yıldızlı bir otel projesi yapmak isteyen şirket hazırlıklara başladı. Nisan 2024’te yol açmak için araziye iş makinaları girdi. Çalışmalar sırasında arkeolojik kalıntılar ortaya çıkınca çalışmalar durdurulmuştu.  İDYROS ANTİK KENTİ RİSK ALTINDA Geçmişte orman dokusu korunarak yapılan Tatil köyünün yanıbaşında Idyros Antik Kentinin kalıntıları bulunuyor. Bir süredir bölgede kazı çalışmaları yapılırken, antik kentinin doğusunda yer alan tarihi köprünün, bugün ormanla kaplı olan ve Çalıştepe olarak bilinen bölgeyi de kapsayan arazide kente ait kalıntıların bulunma olasılığını güçlendiriyor. Yol çalışması sırasında ortaya çıkan kalıntılar, bu görüşü destekler nitelikte.  ‘OTEL PLANI’ STK’LARI AYAĞA KALDIRDI Ancak koruma amaçlı imar planı çerçevesinde yapılmak istenen otel projesi, bölgedeki sivil toplum örgütleri meslek odaları tarafından kaygıyla karşılandı. ‘İdyros Antik Kentine Dokunma Hareketi’nin konuyla ilgili yaptığı basın açıklamasına, bölgede faaliyet yürüten 20’ye yakın toplum örgütü destek verdi.  KAZILAR OTEL PROJESİ İÇİN Mİ SINIRLANDI? İdyros antik kentinin yayılma alanı ve kalıntılarının henüz tamamen ortaya çıkmadığı vurgusu yapılan açıklamada, “Idyros Antik Kenti’nin arkeolojik kazısı, Kemer’de, Ayışığı Plajı olarak bilinen kumsal kesimi ile eski Fransız Tatil Köyü arazisi arasında sıkışmış küçücük bir alanda devam etmektedir. Oysa, mevcut yapılara ve alana bakıldığında bu antik kentin çok daha büyük bir kent merkezine ve daha da geniş, Gedelme’ye kadar uzanan bir etki alanına sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bugün yapılan kazıların Doğu sınırında bulunan köprü kalıntısı, şehrin merkezinin Doğuya doğru devam ettiğinin en kesin kanıtı olmasına rağmen, maalesef kazılar bu alanda devam etmemektedir. Bunun sebebi hiç şüphe yok ki eski Fransız Tatil Köyü arazisi üzerine yapılmak istenen yeni bir vahşi turizm yatırımı projesidir” denildi.  ‘TALANA KARŞI BİRARAYA GELDİK’ Proje akanını kapsayan koruma amaçlı imar planının, 20 Ağustos 2025 tarihinde Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Antalya İl Müdürlüğü’nde askıya çıkarıldığına değinilen açıklamada, İdyros antik kentinin bulunduğu bölgenin talan edilmesine karşı mücadele edileceği vurgusu yapılarak şu ifadelere yer verildi: “Görünen odur ki, görevi tarihi ve doğal değerlerimizi korumak olan bazı kurumlarımız görevlerini bilerek ya da bilmeyerek yerine getirmemektedirler. Bu durum bizleri bir kez daha Antalya’mızın tarihi ve doğal değerlerini korumak için harekete geçmek zorunda bırakmıştır. Bu talan girişimine karşı ‘İdyros Antik Kentine Dokunma Hareketi’ olarak bir araya geldik. Üzgünüz, ancak yılgın değiliz. Bu güzel vatanı cahillik ve ticari açgözlülüğün pençelerine terk etmemeye kararlıyız.   İDYROS ANTİK KENTİ HEDEFTE Tarihi ve doğal değerlerimizi yok ederek kolay para kazanma hırsına kapılmışların bu seferki hedefi, Kemer’imizin geçmişi ve neredeyse son yeşil alanı olan Idyros Antik Kenti ve etki alanıdır. Kemer’imizin geçmişle bağı olan Idyros Antik Kenti, kent sınırları tamamen belirlenmeden, içerdiği tarihi potansiyel değerlendirilmeden, alel acele bir SİT derecelendirmesi ve akabinde hazırlanan baştan savma bir güya ‘Koruma Amaçlı İmar Planı’ ile vahşi bir turizm yatırımına kurban edilmek isteniyor. Akılcı bir düzenlemeyle Kemer’e çok daha fazla turistin gelmesini sağlayabilecek, üstelik büyük bir kültürel miras kapasitesine sahip olan Idyros Antik Kenti’mizin üzerine 900 yataklı bir otelin betonlarını dökmek istiyorlar. Sanki otel doluluk oranları ortalama % 60’lar civarında olan Kemer’de yeni bir otele ihtiyaç varmış gibi!” KAZILAR KÜÇÜK BİR ALANA SIKIŞTI Idyros antik kentindeki arkeolojik kazıların, Ayışığı Plajı olarak bilinen kumsal kesimi ile eski Fransız Tatil Köyü arazisi arasındaki küçük bir alanda devam ettiği vurgulanan açıklamada, “Oysa, mevcut yapılara ve alana bakıldığında bu antik kentin çok daha büyük bir kent merkezine ve daha da geniş, Gedelme’ye kadar uzanan bir etki alanına sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bugün yapılan kazıların Doğu sınırında bulunan köprü kalıntısı, şehrin merkezinin Doğuya doğru devam ettiğinin en kesin kanıtı olmasına rağmen, maalesef kazılar bu alanda devam etmemektedir. Bunun sebebi hiç şüphe yok ki eski Fransız Tatil Köyü arazisi üzerine yapılmak istenen yeni bir vahşi turizm yatırımı projesidir. 2024 yılında söz konusu turizm yatırımı için kolları sıvayan Özak GYO adlı şirketin, her kazdığı noktada tarihi eser kalıntılarıyla karşılaşması, bu iddiamızın en kesin kanıtıdır” görüşüne yer verildi.  1969’DA FRANSIZ TATİL KÖYÜ İLE BAŞLAYAN SÜREÇ Konuyla ilgili geçmiş yıllarda yaşanan gelişmelerin özetlendiği açıklamada şöyle denildi: “1969 yılında, Fransız oteller zinciri Club Med'e tahsis edilen arazide orman dokusuna çok zarar vermeyen turistik bir işletme faaliyete açılmıştı. 1086 nolu Orman parseli içinde bulunan ve 49 Yıllığına turizme tahsisli olan arazinin tahsis süresi 2018 yılında doldu. 2021 yılına geldiğimizde, bu alanda yeni tahsis verileceği ve daha büyük bir otel yapılacağı söylentileri duyulmaya başlandı ancak proje hakkında başka hiçbir şey öğrenilemedi. Üstelik bir sorun vardı: otel yapılmak istenen orman parselinin içinde Idyros Antik Kenti’ne ait tarihi yapılar bulunmaktaydı. 2022 yılında, sınırları Kültür ve Turizm Bakanlığı Idyros Antik Kenti Kazı Alanı’na kadar dayanan yeni otel projesinin içinde kalan SİT alanlarının değerlendirilmesi için kurumsal çalışmalar başlatıldı. Maalesef bugün anlıyoruz ki bu çalışmalar Idyros Antik Kenti’nin bu korkunç otel projesinin insafına teslim edilmesi anlamına gelmekteymiş. İKİ BAKANLIK YENİ OTEL PROJESİNİN ÖNÜNÜ AÇTI Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 23.12.2022/15061 tarih/nolu kararında, otel projesi alanı içinde kalan SİT alanlarının yeniden değerlendirileceğini, bu nedenle halihazırdaki bütün planların durdurulmuş olduğunu açıkladı. Buna rağmen, 22.03.2023 tarihinde, 1086 parsel nolu ‘otel ve tatil köyü alanı’ ile ilgili Nazım İmar Planı Değişikliği ve 1/1000 ölçekli Uygulama Planı Değişikliği paftaları, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Antalya İl Müdürlüğü’nde askıya çıktı ve onaylandı. Yani Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kültür Bakanlığı’nın ‘bekleyin’ kararına rağmen otel projesine yol verdi. Hemen bir ay sonrasında, Nisan 2023’te söz konusu alanın turizm tahsisi Özak Gayrimenkul A.Ş'ye devredildi. Devirle birlikte Hazineye ait olan 1086 nolu  orman parselinin üst kullanım hakkı 2068 yılına kadar Özak GYO şirketinin oldu. Şirketin bu alana 900 yataklı ve 5 katlı devasa bir otel kurmak üzere proje hazırladığı anlaşılıyor.  ARAZİDE ARKEOLOJİK KALINTILAR ÇIKTI Akabinde Nisan 2024 yılında şirket, proje alanında ağaç kesimi ve iş makinalarıyla çalışma yapmaya başlamış, ancak kazılan birçok noktadan tarihi kalıntılar ortaya çıkmıştır. İş makinalarının toprağı kazması esnasında ortaya çıkan çok sayıda antik seramik parçası, tarafımızdan görüntülenmiştir. Bu bulgular, yüzey altında daha birçok tespiti yapılmamış arkeolojik ve kültürel eserlerin olduğuna işaret eder ancak alanda gerekli çalışmalar yapılmadığı için şehrin geri kalanının üzerinin, gerek orman bitki örtüsü, gerekse toprak ile kapatılmış durumda olması kuvvetle muhtemeldir. Zaten antik kent kazılarının Doğu sınırında büyük bir köprü kalıntısı vardır.  OTEL YAPILMAK İSTENEN BÖLGE ANTİK YERLEŞİM OLABİLİR Otel yapılmak istenen alanda bulunması muhtemel kent bölgesine geçişi sağlayan bu köprü kalıntısının ötesinde kazı çalışması maalesef yapılmamaktadır. Oysa bir kentin içinden geçen çayın bir cephesinde onca yerleşim birimi yapılmışsa ve antik bir köprü vasıtasıyla çayın diğer cephesinede insanlar geçme gereği duymuşsa, o geçilen çayın diğer cephesinde de, çok hassas ve detaylı araştırma konusu yapılması gereken, dönemin yerleşim yapıları ve bu günün arkelojik ve kültürel eserleri bulunmalıdır. Söz konusu bu meselemizde, hayatın olağan akışına uygun olan budur. KORUMAYI DEĞİL, BETONU ÖNCELEYEN PLAN 2025 yılına geldiğimizde, Özak GYO adlı şirket, planladığı korkunç otel girişimini gerçekleştirmek için Koruma Amaçlı İmar Planı’nın onaylanmasını beklemektedir. İşte bugün sizleri, söz konusu güya Koruma Amaçlı İmar Planının Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Antalya İl Müdürlüğü’nde onaylanıp askı süresini de tamamlamasıyla karşı karşıya kaldığımız vahim durum hakkında bilgilendirmek istiyoruz: Maalesef, dağ fare doğurmuştur. Söz konusu Koruma Amaçlı İmar Planının, bölgeyi ve Idyros Antik Kenti’ni etki alanıyla birlikte korumaktan çok uzak bir plan olduğu görülmektedir. Nisan 2024 çalışması esnasında ortaya çıkmış olan seramikleri içeren orman alanları plan dışında bırakılmış, sadece kıyı bölgesindeki toprak üzerindeki iki yapı kalıntısı, dar bir sınır içinde 1. Derece SİT ilan edilmiş üstelik bunların da adacık şeklinde otel projesinin neredeyse içinde kalmasına izin verilmiş, bölgede yeni kazı yapılması olanaksız hale getirilmiştir. Oysa çok büyük bir ihtimalle, Idyros Antik Kenti’nin yayılım alanı bundan binlerce metrekare daha büyüktür. Ancak bu plan, henüz kazılmamış ve yeterince araştırılmamış olan bu kültür potansiyelinin betonların altında kalmasına izin vermekten başka bir işe yaramayacaktır.” ERTUĞRUL TABYASI DA BU BÖLGEDE Kemer Ayışığı Plajından başlayarak, tarihi Ertuğrul Tabyası’nın bulunduğu Çalış Tepe’ye kadar olan bölgenin ilçenin geçmişle kurduğu bağ olduğunun altı çizilen açıklamada, bu bölgenin turizm yatırımlarına yönelik değil, miras alan olarak planlanması ve korunarak geleceğe aktarılması gerektiği görüşüne yer verilerek şöyle denildi: “Bu bölgede oluşturulacak bir ‘Arkeoloji- Park’, Kemer turizmine de  söz konusu 900 yataklı çok katlı otelden binlerce kat daha fazla hizmet edecektir. Otel doluluk oranları malumdur ve yeni betonarme otellere değil, gerçek kültür varlıklarını içeren rekreasyon alanlarına ihtiyaç vardır. STK’LAR NELERİ TALEP EDİYOR? Bu nedenle taleplerimizi kamuoyu ile paylaşıyoruz: “Otel ve tatil köyü projesi, Idyros Antik Kenti bütüncül şekilde araştırılana kadar bekletilmelidir. Yangından mal kaçırır gibi SİT alanı değerlendirmesi ve SİT lerin otel insafına terk edilmesi kabul edilemez. Ayışığı Plajı – Çalış Tepe SİT alanı arası 1086 paselde geniş kapsamlı jeoradar çalışmaları, sondaj kazıları vs ile gerçek kültürel potansiyel araştırılmalı, bu çalışmalar şeffaf ve halka açık şekilde yapılmalı, sonuçlar en kısa zamanda kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Yukarıda değindiğimiz gibi, 2024 yılında şirket tarafından yapılan ağaç kesimleri ve iş makinası tahribatı esnasında ortaya çıkan, kıyıdan uzakta, ağaçlık ve tepelik bölgede bulunan seramikli alanlar da bu araştırmaya dahil edilmeli, Idyros Antik Kenti’nin gerçek sınırları şüpheye yer bırakmayacak şekilde belirlenmelidir. Bu bölgede tespit ettiğimiz antik seramik bulgularının görüntülerini sizlerle paylaşacağız. ‘KEMER’İN HAFIZASI KORUNMALI’ Bu bölgeye çok daha küçük ölçekte bir otel yapılacaksa da, bunun, Kemer’imizin son ormanlık alanı olan 1086 parsele zarar vermeyen, ağaçlara dokunmayan doğa dostu bir proje olarak hayata geçirilmesi gerekmektedir. Yangınlarla orman varlıklarımızın önemli bir bölümünü kaybettiğimiz bu yıllarda,hesapsızca daha çok otele değil, elimizde kalmış bu tabiatımıza, içinde barındırdığı yaban hayatına ve alandaki tarihi ve kültürel mirasa ihtiyaç duyduğumuz, şüpheye yer vermeyecek şekilde çok net ve açıktır. Geldiğimiz bu noktada, hiçbir otelin bir tek ağaç kadar bile değerli olamayacağını idrak etmemiz gereklidir. Çölleşme ve değerlerini yitirme yolunda hızla ilerleyen bir Türkiye’de, 50 milyon yatak kapasitemiz de olsa, bir tane bile turist bulamayacağımızı anlayamazsak, ne turizmimizi, ne ekonomimizi, ne sularımızı ve ne de tarihi alanlarımızı elimizde tutmamız olanaksız olacaktır. Yukarıda açıkladığımız gerekçeler, bizleri var olan bu üzücü duruma müdahale etmek zorunda bırakmıştır. Idyros Antik Kenti’mizin, Kemer’imizin hafızasının korunması ve bölgede vahşi otel yatırımı yerine gerçek bir kültürel – doğal varlık koruma projesi gerçekleştirilmesi için hukuki yollar da dahil olmak üzere, her türlü yasal girişimi gerçekleştireceğimizi ilan ederiz.” KAÇAK İNŞAAT İDDİASIYLA ŞİKAYET BAŞVURUSU  Öte yandan açıklamaya konu olan orman parselinde ÇED süreci başlatılmadan ve ruhsat alınmadan alana iş makinalarının sokulduğu öne sürülerek Kemer Kaymakamlığı’na çalışmaların durdurulması için şikayet başvurusu yapmaya hazırlanıyor. Başvuru için hazırlanan dilekçede, 1086 nolu orman parselinde otel yapılması planlanan alanda yasalara aykırı şekilde iş makinalarının çalıştığı belirtilerek şöyle denildi: “Bölgeden geçerken gördüğümüz üzere, Özak Gayrimenkul A.Ş., 1086 nolu orman parselinde işmakinaları çalıştırmakta, otel inşaatı yapmaktadır. Ayrıca henüz bu şirkete alan teslimi de yapılmamıştır. Bu çalışma ruhsatsızdır, kaçaktır ve yasalara aykırıdır. İhbarımdır. Yürütülmekte  olan kaçak inşaat çalışması hakkında meri mevzuat çerçevesinde gerekli adli ve idari işlemlerin yapılması için gereğini arz ve talep ederim.” AÇIKLAMAYA DESTEK VEREN KURULUŞLAR ‘İdyros Antik Kentine Dokunma Hareketi’nin Kemer’in doğal ve kültürel mirasının korunmasına yönelik açıklamasına destek veren kuruluşlar şöyle sıralanıyor: Antalya Kültürel Miras Derneği, Antalya Kemer Doğal Hayatı ve Çevreyi Koruma Derneği, Batı Akdeniz Otelciler ve Turizm İşletmecileri Derneği, Türkiye Ormancılar Derneği Batı Akdeniz Şubesi, Alakır- Karacaören Doğa Kültür Derneği, Temiz Çevre Derneği, Kaş Çevre ve Kültür Derneği, Finike TORAÇDER, Antalya Sanatçılar Derneği (ANSAN), Çeşme Yarımada Çevre Derneği, Astrokimya Eğitim Derneği, Batı Antalya Çevre Platformu, Tekirova Sivil Toplum Platformu, Antalya Ekoloji Ağı, Phaselis’e Dokunma Hareketi, Phaselis İnisiyatifi, Geyikbayırı Yaşam Platformu, Herşey Gazipaşa İçin Platformu, Antalya Gıda Topluluğu.