Mera arazisiydi çöplüğe döndü, koyunlar telef oldu!

Yusuf Yavuz Tokat’ın Erbaa ilçesindeki katı atık depolama alanında oluşan çöp dağları çevreye ölüm saçıyor. Bölgede yaşayan köylülerin koyunlarının ölümüne neden olan çöp dağları, çevre ve insan sağlığını da tehdit ederken su kaynakları da risk altında. Bölgedeki çevre sorunlarına karşı yürüttüğü mücadele ile bilinen Bilim Uzmanı Melike Tepecik, Yeşilırmak Belediyeleri Katı Atık Yönetim Birliği’nin sorumluğundaki vahşi depolama alanında mevzuata uyulmadığını öne sürerek, En fakir belediye dahi atıklarını yönetmesi zorunluluğuna uyarak bir şeyler yaparken, burada 13 belediyenin bir araya gelerek oluşturduğu Yeşilırmak belediyeleri katı atık yönetim birliğinin yasal hiçbir zorunluluğu yerine getirmediği sabittir” ifadelerini kullanarak konuyla ilgili acilen önlem alınması çağrısında bulundu. KOYUNLARIN OTLADIĞI ARAZİ, KOYUNLARIN ÖLDÜĞÜ ÇÖPLÜĞE DÖNDÜ Türkiye’nin önemli tarımsal üretim merkezlerinden biri olan Tokat’ta vahşi depolama alanı ölüm saçmaya başladı. Erbaa ilçesi Evyaba Mahallesi’nde bulunan Hazineye ait mera ve çayır vasıflı arazinin 7 hektarlık kısmı katı atıkların toplandığı vahşi depolama alanına dönüştü. Geçmişte koyunların, ineklerin otladığı çayırlık alan, bugün çevresine ölüm saçan bir vahşi depolama alanı. Bölgedeki ilçelerin katı atıkları bu alanda depolanıyor. (Geçmişte mera ve çayırlık vasfında olan Hazineye ait 7 hektarın üzerindeki arazi katı atık depolama alanı yapıldı. Yıllardır mevzuata aykırı şekilde kullanılan tesis çevreye zehir saçıyor…) ÇEVRE DURUM RAPORU VE ÇEVRENİN ‘DURUMU’ BİRBİRİYLE ÇELİŞİYOR Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün 2024’de yayımladığı ‘Tokat İli 2023 Çevre Durum Raporu’nda yer verilen bilgilere göre Erbaa ilçesindeki katı atık düzenli depolama tesisinde biriken atık sular ve sızıntı suları toplanarak Erbaa Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisine götürülüyor. Ancak vatandaşların aktardığı bilgiler İl Müdürlüğü’nün Çevre Durum Raporu’ndaki bilgilerle çelişiyor. ÇÖPLÜKTEN BESLENEN KÖPEKLER KOYUNLARI PARÇALIYOR Vahşi depolama alanı çevresinde yaşayanlar sızıntı sularının çevreye yayıldığını, tarım alanlarına zarar verdiğini dile getiriyor. Çevreye ağır bir kokunun yayıldığını söyleyen vatandaşlar, çöplükten beslenen köpeklerin koyunları da parçalayarak ölümüne neden olduğunu dile getiriyor. (Çevreye ağır kokular yayan vahşi depolama alanı bölgede yaşayan vatandaşların kabusu oldu) TEPECİK: ‘BİR AN ÖNCE KAPATILMALI’ Bölgedeki çevre yıkımlarına karşı yıllardır bilimsel ve hukuki yönden mücadele eden isimlerden biri olan Bilim Uzmanı Melike Tepecik, çevre ve insan sağlığını tehdit eden vahşi depolama alanının bir an önce kapatılması gerektiği çağrısında bulundu. ERBAA BELEDİYESİ, BİRLİĞE DEVRETTİ Söz konusu depolama alanının geçmişiyle ilgili bilgi veren Tepecik, Erbaa Kaymakamlığı’nın Mart 2020’de depolama alanının bulunduğu Hazineye ait araziyi ilçe belediyesine devrettiğini, Erbaa Belediyesi’nin ise bir ay sonra söz konusu depolama alanını Yeşilırmak Belediyeleri Katı Atık Yönetim Birliği’ne devrettiğini dile getirdi. ‘ATIKLAR SAHAYA RASTGELE DÖKÜLÜYOR’ Söz konusu arazinin ‘çayır-mera’ vasfında olduğunu anımsatan Tepecik, katı atık bertaraf tesisinde elektrik üretmek için hazırlanan projenin özel şirketler arasında el değiştirdiğini, belirterek ayrıştırma ve geri kazanım gibi işlemlerin yerine getirilmediği dile getiriyor: “Şu anda söz konusu sahada ÇED raporundaki taahhütlerin hiç birisi yerine getirilmemektedir. Alanda düzenli depolama söz konusu olmayıp, belediyelerden yetkisiz kişilerce toplanan katı atıklar belli bir program ve projeye bağlı olmaksızın, sahaya getirilip rastgele dökülmektedir. Tesiste mekanik ayırma işlemi ve kompost üretimi yapılmadığı için bu haliyle vahşi depolama yapılmaktadır. Yani her türden evsel atık, evsel geri kazanılabilir atık, enfekte atık, tehlikeli zararlı atık, hayvan leşleri, inşaat hafriyat atıkları yıllardır bu sahaya gelişigüzel serilmektedir.” (Mahallede yaşayan vatandaşlar, çöplükten beslenen köpeklerin koyunlarını parçalayarak telef ettiğini öne sürerek acilen önlem alınmasını talep ediyor.) VAHŞİ DEPOLAMA TESİSİ ÇEVREYE ZEHİR SAÇIYOR Vahşi depolama yapılan tesisin ilgili yasa ve yönetmeliklere aykırı olduğunun da altını çizen Bilim Uzmanı Melike Tepecik, “Hava yoluyla kirlilik çok uzaklara taşınmaktadır. Buradan taşınan ve ayrışan partikül, toksik gazlar, zehirli moleküller; günün belirli saatlerine ve mevsimlere bağlı olarak yaş çökelmeyle (çiğ, kırağı, yağmur, kar ) bitkiye ve toprağa ulaşmakta; dolayısıyla taşınımlarla yüzeysel sulara (derelere) ve yeraltı sularına ulaşarak kirliliğe yol açmaktadır. Aynı şekilde tesis yüzeyinden ve zemininden kaynaklanan taşkın suları ve sızıntı suları benzer şekilde yüzeysel sulara ve yeraltı sularına ulaşmaktadır. Hâlbuki bu tesisin ÇED raporunda ve işletme prensiplerinde bu sızıntı suların toplanıp arıtılması gerekmektedir. Ancak böyle bir arıtma tesisi mevcut değildir. Önceki dönemlerde bazı yetkililerce vidanjör yardımıyla, evsel atık su arıtma tesisine verildiği söylenmesine rağmen yıllardır sızıntı suyu yönetimi ve kontrolü yapılmamaktadır” ifadelerini kullandı. ‘HİÇ BİR ZORUNLULUK YERİNE GETİRİLMİYOR’ Atıkların depolanması için ayrılan bölümlerden birinin tamamen sızıntı suyu ile dolu olduğunu dile getiren Tepecik, “Drenaj uygulamasının ve sızıntı suyu arıtma sistemlerinin yapılmamış olması, tesiste biriken farklı bileşimdeki gazlarla birlikte her an bir patlamaya yol açabilir. Geçmişte 28 Nisan 1993 tarihinde Ümraniye çöplüğünde biriken metan gazı patlamasıyla çöp dağları bir mahallenin üzerine yürümüş ve 39 kişi ölmüş,12 kişi kaybolmuştur. 2025 yılı itibariyle gerek dünya genelinde ve gerekse de ülkemizdeki yasa ve yönetmeliklere hiçbir şekilde uymayan bu tesis, bu haliyle insan -bitki -hayvan ve ekosistemin diğer bileşenleri için telafisi mümkün olmayan tehlike arz etmektedir. En fakir belediye dahi atıklarını yönetmesi zorunluluğuna uyarak bir şeyler yaparken, burada 13 belediyenin bir araya gelerek oluşturduğu Yeşilırmak belediyeleri katı atık yönetim birliğinin yasal hiçbir zorunluluğu yerine getirmediği sabittir” diye konuştu. ‘HALK SAĞLIĞI İÇİN TEHDİT, ACİLEN KAPATILMALI’ Vahşi depolama alanının atık yönetim tesisi olarak tanzim edilmemesinin her türden atığın uzak mesafelere taşınmasına neden olduğunu ve bu durumun on binlerde dekarlık 1. Sınıf tarım arazisi için tehdit oluşturduğuna dikkat çeken Tepecik, “Hali hazırda halk sağlığı sorunu yaratan ve yakın gelecekte de her an bir gaz patlaması riskiyle vahşi depolama yapılan tesisin acilen kapatılması gerekmektedir” dedi. ÇEVREYE ZEHİR SAÇAN TESİSE ‘ÇED OLUMLU’ KARARI VERİLMİŞ Bölge için büyük bir çevresel tehdit haline gelen vahşi depolama alanı, Erbaa, Reşadiye, Taşova, Başçiftlik, Tanoba, Gökalü Serenli, Gürçeşme, Yazıcık ve Niksar gibi yerleşimlerin evsel ve endüstriyel katı atıklarının toplandığı ilkel bir tesis. Söz konusu depolama alanı için 24 Mayıs 2007’de ÇED Gerekli Değildir kararı verildiği öğrenildi. Tesis el değiştirdikten ve proje revize edildikten sonra ise 30 Haziran 2022’de Tokat Valiliği (Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü) tarafından ‘ÇED Olumlu’ kararı verilmiş. Çevresine ölüm saçan vahşi depolama alanının bu kapsamda değerlendirilmesi, ÇED Yönetmeliği’nin çevreyi korumaktan ne denli uzak olduğunu da gözler önüne seriyor. ÇED RAPORUNDAKİ VAATLER ‘KAMU SPOTU’ GİBİ ‘ÇED Olumlu’ kararı verilen proje raporunda yer verilen taahhütler ise şöyle özetleniyor: “Tesise gelen belediye atıkları Mekanik Ayırma Tesisi’nde cinslerine göre ayrıldıktan sonra bakiye atıklar ile biyobozunur atıkların bir kısmı Düzenli Depolama Alanına, biyobozunur atıkların bir kısmı Kompost Tesisi‘ ne yönlendirilecek; geri kazanımı mümkün olan atıklar türlerine göre ayrıştırılacak ve lisanlı firmalara gönderilerek ekonomiye kazandırılacaktır.” MEVCUT TESİSE YENİ ÜNİTE İHALESİ, GELECEK İÇİN YER ARAYIŞI Öte yandan Yeşilırmak Belediyeleri Katı Atık Yönetimi Birliği’nin, Taşova, Erbaa, Niksar ve Reşadiye ilçelerinde yeni bir katı atık depolama sahası arayışına başladığı öğrenildi. Erbaa’daki mevcut depolama alanında İller Bankası Tarafından yapılan 83 milyonluk ihalenin 15 Mayıs 2025 tarihinde sözleşmesinin imzalandı. Proje kapsamında mevcuttaki alana yeni bir toplama ünitesi eklenecek. MAHALLE HALKINDAN EYLEM ÇAĞRISI “Erbaa çöplük olmasın!” diyen yöre halkı ise 7 Eylül Pazar günü tesis önünde eylem yapacak. Evyaba Mahallesi sakinleri ile Kelkit Vadisi Çevre Platformu’nun yapacağı eylemin başlama saati ise 14.00 olarak duyurulurken yapılan çağrıda şu ifadelere yer verildi: “Çöp, gelişmiş ülkeler ve akıllı belediyeler için bir nimettir. Bizim şehrimizde külfete dönüştü. Tüm çevrecilerin aslında destek olması gereken bir tesiste yıllardır düzenli değil vahşi depolama yapılıyor! Mekanik ayrıştırma yapılmıyor! Elektrik üretilmiyor! Kamuoyu yalan beyanlarla yanıltılıyor! Mahallelinin hayvanları çöpe toplanan köpekler tarafından parçalanıyor. Düzenli depolayacağım dediğiniz çöpü vahşi depolamak, Ülkemize katma değer üretebilecek bir tesisin yerinin yanlışlığına rağmen 2. Lot ihalesi yapmak. Sıkışan metan gazı için hiç bir önlem almamak vebali boynunuzdadır. Bu gönderiyi gören, vakti müsait olan herkesi bekliyoruz. Doğru yerde, doğru ve usulüne uygun işletilecek bir bertaraf tesisi kuruluncaya kadar mücadele etmeliyiz.” BELEDİYE BAŞKANI KARAGÖL: ‘DEVLETİMİZ DOĞAYA UYGUN BERTARAF EDİLMESİNİ İSTİYOR’ Erbaa Belediyesi’nin MHP’li Başkanı Ertuğrul Karagöl, aynı zamanda Yeşilırmak Belediyeleri Katı Atık Yönetim Birliği Başkanı. Karagöl, ihalesi yapılan katı atık tesisinin ikinci etabıyla ilgili yaptığı açıklamada, yaklaşık 100 milyonluk bir yatırım yapılacağını belirterek, “Günlük olarak her insan yaklaşık 1 kilograma yakın çöp üretiyor. Devletimiz de bu atıkların doğaya uygun şekilde bertaraf edilmesini istiyor. Bizler bu atıkları düzenli depolama sahalarında biriktiriyor ve burada ortaya çıkan metan gazından enerji üretiyoruz. Şu anda 1 megavata yakın elektrik üretimi yapılıyor. Yeni lot sahamızın tamamlanmasıyla bu sistem tam kapasiteyle çalışacak” ifadelerini kullanmıştı.