T.C. devleti gibi belediyelerimiz de bütçe açığı hastalığından kurtulamıyor. Bütçe disiplini önemlidir.
Özellikle pandemi sonrası enflasyonun da artmasıyla, mali yılın ortasında neredeyse başlangıç bütçesi kadar devlet kurumları ek bütçe ile yılı bitirmek zorunda kaldılar. Bu esnada belediyeler de 2021 ve 2022’de ek bütçe yapmak zorunda kaldı. Bir Büyükşehir belediyesi ek bütçeye dayanak oluşturacak varlık ve alacaklarını koymak yerine, 750 milyon TL bankadan kredi çekmiş ama kullanamamış. Banka hesabında 600 milyon küsur duruyor. İkinci yıl ek bütçe için bir 750 milyon TL daha kredi kullanmış.!
2015 yılı Gelir Gider tablolarının bazılarında, Gelir bütçesi fazla, Gider bütçesi daha az olmasına karşın, 2023 ve 2024 yıllarında tam tersi Gider bütçesinin daha fazla olduğu görülüyor. Bütçede denge vardır. Birisi az, diğeri çok olmaz. Bütçede gelir+ kaynak olmadan harcama yapılamaz. Sanırım gelir tahsilat oranları daha yüksek çıksın diye gelir bütçeleri düşük tutuluyor. Raporlamalarımda en yüksek bütçeyi esas alarak tahsilat ve gider oranlarını yazıyorum.
Şirketleriyle birlikte, Türkiye’de birçok holdingden daha fazla bütçe/ kamu kaynağı yöneten başta büyükşehirlerimizde, her kurumsal yapıda olduğu gibi doğrudan başkana danışmanlık yapabilecek finans yöneticisi olmalı. Mali hizmetler bölümünde olsa da, yeterli değil. Başkana doğrudan bağlı, risk yönetimi ve analizi yapabilecek niteliklere sahip, Hazine ve Maliye Bakanlığının onayıyla yetkin bir profesyonel kişiden bahsediyorum. Konsolide bilanço hazırlanması gerekliliği üzerine yazdığım yazıda detaylar var. https://abaybarsgogez.net/belediyeler-konsolide-bilanco-kamu-kaynagi-raporu-hazirlamali/
Yeni kitap çalışmam için 81 il belediyesinin 2015- 2018- 2023- 2024 yılları Gelir- Gider- Mizan- Bilanço bilgilerini incelerken, 2015 yılında bütçe disiplinine daha çok dikkat edilmiş olsa da, sonraki yıllarda bütçe açığı verenlerin çoğaldığını gördüm. İl belediyelerini de katarsak 10’na 8- 9 bütçe açığı var.
Henüz il belediyeleri tamamlanmadığı için, bu yazıda büyükşehirler üzerinden bilgi vereceğim.
Bildiğiniz gibi 30 büyükşehir belediyesi olup, 33 bağlı kuruluşla birlikte 63 birim var.
2015 yılında 14 büyükşehir; Trabzon- Tekirdağ- Şanlıurfa- Sakarya- Muğla- Mardin- Kocaeli- Kayseri- Hatay- Denizli- Balıkesir- Aydın- Antalya- Ankara bütçe açığı vermemiş.
Bağlı kuruluşlar; MANİSA SU- İSU- KOSKİ- ESHOT- İETT- İSKİ- GASKİ- ESKİŞEHİR ESKİ- AYDIN ASKİ- ASAT olmak üzere 10 ve toplamda 24 birim bütçe açığı vermemiş. 24/ 63×100= %38,1
2018 yılında Muğla ve Trabzon dışında ANKARA ASKİ- BUSKİ- MUSKİ olmak üzere toplam 5 birim bütçe açığı vermemiş. 5/ 63×100= %7,9
2023 yılında Tekirdağ- Muğla- Manisa- Eskişehir- Diyarbakır- Denizli- Bursa- Aydın- Antalya- Ankara yanı sıra, OSKİ- ESKİŞEHİR ESKİ- EGO yani toplam 13 birim bütçe açığı vermemiş. 13/63×100= %20,6
2024 yılında Denizli- Diyarbakır- Eskişehir- Manisa- Muğla- Tekirdağ- Van yanı sıra, ESKİŞEHİR ESKİ- OSKİ- MUSKİ- ASAT olmak üzere toplam 11 birim bütçe açığı vermemiş. 11/ 63x 100= %17,5
İl ve ilçe belediyelerinde vasıflı yönetici azlığı nedeniyle bu oranlar çok daha düşük. Detaylar farklı istatistik ve bilgilerle geçmiş 10 yılın değerlendirilmesini yaptığım kitapta olacak.
Farklı bakış açılarıyla bir süre oranlamalar içeren yazılarım devam edecek. Umarım bakış açınızı geliştirmek ve partilerden bağımsız liyakatli- liyakatsiz- siyasetten arındırılmış belediyecilik yönünden yararlı olur. NOT: Büyükşehirlerde Borç/ Gelir Oranı Yüksekliği yazım ile birlikte okunmasında yarar var. https://abaybarsgogez.net/buyuksehirlerde-borc-gelir-orani-yuksekligi/